از عارضه های دردناک در قسمت لب، زبان و لثه می باشد که خوردن و حرف زدن را دچار مشکل می نماید. بسیاری از افراد در طول عمر خود این عارضه را تجربه می نمایند. آفت های دهانی زخمهای دردناکی هستند که درون دهان و اغلب در پایه لثه، درون گونهها یا لبها، روی کام نرم یا روی زبان به وجود میآیند. علت آفت دهان و مکانیسم به وجود آمدن آن هنوز به درستی روشن نیست ،درمان قطعی برای آفت وجود ندارد اما روشهایی وجود دارد که در کاهش مدت زمان حضور زخم و نیز کاهش درد و ناراحتی و تسریع بهبودی بیمار موثر است، این روشها شامل بکار گیری نکات تغذیهای و غیر تغذیهای است.
مصرف گلوتن گندم، فلفل، لیمو، آب لیمو، پرتقال، گوجهفرنگی، رب گوجهفرنگی، توتفرنگی، شکلات و گردو ایجاد آفت دهان را تشدید میکند. مصرف بادمجان نیز بروز آفت دهان را تشدید میکند.
آفت دهان ساده ترین ضایعه دهانی است. از آنجایی که هر نوع ضایعهای در دهان به شکل زخم ظاهر میشود، بنابراین توصیه میشود هر نوع زخم در دهان به عنوان آفت شناخته نشود، ولی با این حال در اسرع وقت باید به پزشک معالج نشان داده شود. آفت دهان، زخمهای منفرد با پایه و بنیاد ژنتیک است و این بیماری گاهاً در برخی خانوادهها شایعتر است. آفت دهانی بعد از سنین 10 سالگی شیوع بیشتری پیدا میکند.
تغذیه نادرست یکی از عوامل مستعد کننده بروز آفت دهان است؛ مصرف مقدار کم ویتامین ب که در سبزیجات و میوهها موجود است، کاهش مصرف غذاهایی که منبع آهن میباشند از جمله گوشت و تخممرغ، بیماری کم خونی و سنین بلوغ به ویژه در دختران، عوامل مستعد کننده بروز بیماری آفت دهان میباشند.
ضربه یا تروما از دیگر علل بروز بیماری آفت است و افرادی که مستعد بیماری آفت دهان میباشند میبایست از مصرف غذاهای تند و تیز و سخت اجتناب کنند؛ چرا که گاز گرفتن و مصرف این نوع غذاها منجر به ایجاد ضربه به دهان و بروز آفت در دهان میشود.
افرادی که بیش از دو مرتبه در طول یک ماه به یک نوع آفت در دهان دچار میشوند، با توجه به این که برخی بیماریهای روماتولوژی به صورت زخمهای دهانی تظاهر مییابند، بیمار حتماً با یک متخصص روماتولوژی نیز مشورت نماید.
هنگام آسیب دیدگی های جزئی مانند تصادفی گاز گرفتن زبان و یا ضربه مسواک به دهان
هنگام استرس
بعد از خوردن غذاهای حساسیت زا و بعضی داروها
هنگام تغییرات هورمونی مثلا در زمان های از چرخه ی قاعدگی
هنگام کمبود مواد مغذی مثل ویتامین B 12 و یا آهن و اسیدفولیک
آسیب های ناشی از دندان مصنوعی و یا سایش نوک دندان ها
ویروس ها شامل ویروس هرپس سیمپلکس (تب خال) و یا وارسیلا زوستر ویروس به وجود آورنده ( آبله مرغان و زونا )
مشکلات گوارشی مانند بیماری سیلاک و یا کورن
هنگام ترک سیگارسرطان دهان (در موارد بسیار نادر)
رادیوتراپی اطراف سر و گردن
برگ ریحان تازه را بجوید. این کار را دوبار در روز تکرارکنید، هر بار میتوانید3 تا 5 برگ ریحان را بجوید.
مریم گلی میتوانید به صورت دهان شویه نیز این دمنوش را قرقره کنید. برای تهیه دمنوش کمی از گیاه خشک را در آب بجوشانید. برای دهان شویه صبر کنید دمنوش سرد شود و پس از آن قرقره کنید.
از دلایل بروز آفت دهان، کمبود ویتامین C است. خوردن آب پرتقال تازه (3 تا 4 نوبت در روز) میتواند به درمان زخم آفت کمک کند. آب پرتقال تازه سرشار از ویتامین C است و استفاده روزانهی آن، ویتامین C مورد نیاز بدن را تأمین میکند.
چای بابونه بهترین درمان برای کاهش التهاب در زودترین زمان ممکن است.یک کیسه چای بابونه را درون یک فنجان آب داغ قرار دهید و صبر کنید تا کیسه ی چای دم بکشد .وقتی چای کمی سرد شد، آن را درون دهان بگردانید تا بتواند با آفت ها تماس پیدا کند و درد ناشی از آن را تسکین دهد.
عسل، خواص ضد التهابی دارد اما به خاطر داشته باشید که باید عسل ارگانیک انتخاب کنید.حتماً در ابتدا با آب گرم غرغره کنید .مقدار زیادی عسل روی آفت هابگذارید.این کار را 2 تا 3 بار در روز انجام دهید واین کار را تا زمان دیدن برخی تغییرات، ادامه دهید .
از مهمترین دلایل ایجاد آفت، وراثت است، بنابراین اگر در اطرافیان خود افرادی هستند که به این عارضه مبتلا شدهاند، ریسک مبتلا شدن شما نیز بسیار بالا میباشد.
رایج ترین دلایل ایجاد آفت دهان
استرس
آلرژی غذایی
عفونت ویروسی
اختلالات هورمونی
چرخه و روند قاعدگی
ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن
کمبود ویتامینها و مواد معدنی بدن
کمبود ویتامینهایی مانند ویتامین B-3 یا همان نیاسین، B-9 یا اسید فولیک، B-12 یا کوبالامین احتمال بروز این بیماری را بیشتر خواهد کرد. همچنین کمبود آهن، روی و کلسیم نیز دلایلی برای ایجاد زخم و یا تشدید آن خواهد بود.
علائم آفت دهان
التهاب قرمز رنگ در دهان
زخم زرد یا سفید در دهان
احساس سوزش در قسمتی از دهان یا لثه
آفت دهان ممکن است با علائم دیگری مانند تب و تورم غدد لنفاوی خود را نشان دهد. این عارضه معمولا بدون هیچگونه درمانی بین 1 تا 3 هفته بعد از ایجاد از بین خواهد رفت. شایان ذکر است که آفت بیماری غیر مسری است و درد آن بین 7 تا 10 روز ممکن است طول بکشد.
درمانهای خانگی آفت دهان
شستوی دهان با آب گرم و همچنین گذاشتن یخ روی زخم میتواند به کاهش درد و بهبود زخم کمک کند. استفاده از روغن نارگیل، عسل و روغن درخت چای به دلیل وجود خواص آنتی باکتریال در آنها میتواند زخم را ضدعفونی و التیام بخشد. در صورت موثر نبودن درمانهای خانگی و احساس درد شدید حتما به دندانپزشکی خوب مراجعه کنید.
درمان آفت دهان
آفت دهان در بیشتر مواقع بدون هیچ درمانی، بهبود مییابد. برای جلوگیری از عفونت، به طور مرتب از نخ دندان استفاده کنید و دندانهایتان را مسواک بزنید. برای بهبود آفت سعی کنید تا جایی که ممکن است از خوردن غذاهای تند پرهیز کنید و برعکس از لبنیات برای کاهش درد آن بیشتر استفاده کنید. ممکن است گاهی درد ناشی از آفت شدید شود، در این مواقع دهان را با دهانشویه و یا مخلوط آب و نمک شستشو دهید (توجه داشته باشید که با این کار ممکن است در ابتدا احساس سوزش کنید ولی این سوزش طبیعی است و در نهایت باعث کاهش درد شما خواهد شد). در صورت مراجعه به کلینیک دندانپزشکی برای درمان آفت دهان، دندانپزشکان معمولا داروهای زیر را با توجه به وسعت عارضه تجویز خواهند کرد:
بنزوکائین
آنتی بیوتیک
هیدروژن پراکسید
پماد کورتیکو استروئید
دهانشویه کلرهگزیدین
تشخیص آفت دهان
متخصص دندانپزشک اغلب با معاینه میتواند این ضایعه را تشخیص دهد اما در صورتی که شدت این بیماری زیاد باشد، ممکن است نیاز به آزمایش خون و نمونه برداری باشد.
عدم درمان آفت به مرور زمان ممکن است به یک ضایعهی سرطانی تبدیل شود. برخی از علائم سرطان دهان مانند زخمهای دردناک باز و تورم گردن شبیه به آفت دهان میباشد.
نشانههای بروز سرطان دهان
گوش درد
دندانهای شل
مشکل در بلعیدن
خونریزی لثه و دهان
عوارض آفت دهان
تب
خستگی
ایجاد زخمهایی خارج از دهان
احساس درد هنگام غذا خوردن، مسواک زدن و حتی صحبت کردن
نکات مهمی برای پیشگیری و درمان آفت دهان
برای اینکه از بروز دوبارهی آفت دهان جلوگیری کنید، از خوردن غذاهای اسیدی، تند، شور و همچنین غذاهایی که باعث تحریک حلق و زبان کوچک میشود اجتناب کنید. در صورتی که علت آفت دهان شما، استرس است، سعی کنید از راهکارهایی که باعث کنترل استرس میشود استفاده کنید. با پزشک خود درمورد کمبود ویتامینها و مواد معدنی بدن خود مشورت کنید، رژیم غذایی مناسب و تجویز مکمل به کاهش ایجاد آفت دهان کمک میکند. همچنین استفاده از مسواک نرم برای پیشگیری از تحریک بافت نرم دهان، زبان و لثه بسیار مناسب است. شایان ذکر است که به هیچ عنوان محلی را که دچار این ضایعه میباشد با زبان یا دندان خود تحریک نکنید.