» چه عواملی باعث ایجاد کیست تخمدان می شود؟ علائم ، درمان
کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع است که روی تخمدان ایجاد می شود. آنها بسیار شایع هستند و معمولاً هیچ علائمی ایجاد نمی کنند. بیشتر کیست های تخمدان به طور طبیعی رخ می دهد ،کیست فولیکول. در طی چرخه قاعدگی زنان ، تخمک در کیسه ای به نام فولیکول رشد می کند. این کیسه در داخل تخمدان قرار دارد.
کیست تخمدان در واقع کیسههای پر از مایعی هستند که در تخمدان ایجاد میشوند. این کیستها معمولا در طی تخمکگذاری به وجود میآیند. بسیاری از خانمهایی که دارای این نوع کیست هستند، علائم خاصی ندارند و بیشتر آنها بیخطر هستند. با این وجود، در برخی از موارد که کیستها خیلی بزرگ و زیاد میشوند و به ویژه تودههایی که بعد از یائسگی ایجاد میشوند، ممکن است سرطانی شوند.
کیست به کیسههایی گفته میشود که درونشان از مایع پر شده است. گاهی اوقات این مایع خونی یا چرکی است که شرایط بیمار را اندکی خطرناکتر و وخیمتر میکند.
کیستهای تخمدان نیز به همین شکل هستند. در کیست تخمدان (ovarian cyst) کیسههایی با غشایی نازک از مایعات پر میشوند، این کیسههای پر از مایع در نهایت در تخمدان قرار میگیرند. اندازهی کیستهای تخمدان میتواند به کوچکی نخود فرنگی و یا به بزرگی یک پرتقال باشد. کیستهای تخمدان اغلب در زمان تخمکگذاری (infertility) ایجاد میشوند.
به همین دلیل است که حتما خانمها باید به طور منظم تحت نظر معاینات پزشک زنان قرار بگیرند.
عوامل رایجی که باعث ایجاد کیست تخمدان میشوند،
مشکلات هورمونی
بیشتر کیستهایی که در قسمت تخمدان ایجاد میشوند، تحت تاثیر اختلال در چرخه قاعدگی (پریود) قرار میگیرند.
تخمدان حاوی هزارن کیسه به نام فولیکول میباشد. تخمکها داخل فولیکول بزرگ میشوند و هنگام تخمک گذاری، فولیکول پاره شده و تخمک رها میشود. بنابراین هرماه بر طبق دوره قاعدگی، فولیکول رشد میکند. هرگونه اختلال در رشد و پاره شدن این کیسه، منجر به ایجاد کیست عملکردی (فانکشنال) میشود. این نوع کیستها معمولا به خودی خود از بین میروند و دلیل ایجاد آن مشکلات هورمونی و تخمکگذاری است.
بیماری آندومتریوز
زنانی که بیماری آندومتریوز دارند، معمولا دچار کیست میشوند. در این بیماری، بافت داخلی رحم (اندومتر) در بیرون رحم شروع به رشد میکند و هنگامیکه به تخمدان وصل شود، کیست ایجاد میکند. این نوع کیست که آندومتریوز نامیده میشود، در هنگام رابطه، درد شدیدی را ایجاد میکند.
بارداری
نوع خاصی از کیست تخمدان معمولا در اوایل بارداری و هنگام تشکیل جفت ایجاد میشود. در برخی از موارد ممکن است این کیست از بین نرود و باید برای برداشتن آن اقدام کرد.
عفونت شدید لگنی
منظور از عفونت لگنی در واقع عفونت اندامهای تولید مثل زنان است. این نوع عفونت معمولا در اثر انتقال باکتریها در طول رابطه کنترل نشده، به وجود میآید و این عفونت میتواند به تخمدانها سرایت کرده و باعث شکلگیری کیست شود.
در بیشتر موارد، کیستها کوچک هستند و علائم خاصی ندارند و تنها طی معاینه و بررسی پزشک تشخیص داده میشوند. اما هرچه کیست بزرگتر شود یا در موارد خاصی، علامتهایی در فرد مشاهده میشود که به محض بروز آنها، باید به فکر درمان افتاد.
علائم رایج کیست تخمدان شامل احساس فشار، درد، نفخ، تورم در قسمت زیرین شکم است.
علائم و نشانههای علائم کیست
احساس درد ممکن است شدید و طولانی و یا کوتاه و مقطعی باشد. اگر کیست دچار پارگی شده باشد، درد ناگهانی و شدیدی را ایجاد میکند. همچنین اگر کیست باعث پیچخوردگی تخمدان شود، ممکن است در کنار درد شدید، فرد دچار حالت تهوع و استفراغ شود.
سایر علامتها
درد در ناحیه لگن
احساس درد و گرفتگی در قسمت پایین کمر و ران
اختلال در تخلیه مثانه و روده
اضافه وزن ناگهانی و بدون علت
احساس درد شدید در هنگام قاعدگی
خونریزی غیرمعمول
حساس شدن پستان
تکرر ادرار
احساس سیری کاذب
مقاومت در برابر بارداری
علائم شدید که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد، عبارتند از: (این علائم نشاندهنده پارگی کیست یا پیچ خوردگی تخمدان است که اگر سریع رفع نشود، عواقب جدی را در پی دارد.)
درد بسیار شدید در ناحیه لگن
تب
غش و سرگیجه
تنفس سریع و پی در پی
بیشتر کیستهای تخمدان کوچک و بیخطر هستند و مکرراً در طی چرخه قاعدگی در سالهای باروری زن به وجود میآیند. از طرفی امکان تشکیل این کیسههای پر از مایع در هر سنی وجود دارد.
انواع کیست تخمدان
کیست تخمدان و بروز آن در زنان همیشه به صورت یکسان نیست. انواع مختلفی از کیست تخمدان وجود دارد. بعضی از آنها دارای علائم و دردهای شدید هستند و برخی دیگر هیچ گونه علائمی برای فرد ایجاد نمیکنند.
کیست فیزیولوژی ساده
در کیستهای فیزیولوژی تخمکهایی که باید ماهانه آزاد شود، آزاد نمیشوند و به اندازه ۴ تا ۵ سانتیمتر رشد میکنند. در کیستهای ساده، کیسه پر از آب در تخمدان تشکیل میشود، اغلب درد جسمانی ندارد و تنها با عقب افتادن دوره عادت ماهانه مشخص میشود.
کیست اندومکسیوما یا غیر فیزیولوژی
در مواردی کیست تخمدان ریشه فیزیولوژی ندارد و بیمار هر وقت عادت ماهانه میشود، این کیست در مخاط رحم وجود دارد که به آن کیست اندومکسیوما میگویند. داخل این کیست پر از خون است و از آنجا که خون راه خروج ندارد، نه تنها با سیکل پریودی کوچکتر نمیشوند؛ بلکه بزرگ هم میشوند. در این شرایط به آن کیست اندومکسیوزیس میگویند و با روشهای دارویی قابل درمان نیست.
کیست فولیکولار
کیستهای فولیکولار از رشد یک فولیکول ایجاد میشود. فولیکول یک کیسه پر از مایع طبیعی است که حاوی یک تخمک است. به طور معمول، هنگامی که یک تخمک رسیده است و مایل به خارج شدن از فولیکول است، فولیکول باز شده و تخمک را آزاد میکند. اگر به هر دلیلی فولیکول باز نشود، کیست فولیکولار برای فرد ایجاد میشود. این نوع کیست تخمدان، معمولا طی ۳ ماه اغلب به صورت خود به خودی از بین میرود.
کیست هموراژیک تخمدان
در اثر خونریزی در کیستهای تخمدانی کیست هموراژیک به وجود میآید. علت ایجاد این کیستها مشکلات در تخمکگذاری است و تنها برای خانمهایی اتفاق میافتد که یائسه نشده باشند.
کیست درموئید
گاه کیستهای تخمدان دچار رشد غیر طبیعی بافتهای دیگر بدن مانند مو یا دندان میشود . کیستهایی با این بافتهای غیر طبیعی کیستهای درموئید نامیده میشوند.
تخمدان پلی کیستیک یاغیرفعال
کیستهای کوچک چندتایی که در تخمدان ایجاد شده و علت آن احتمالاً اختلالات هورمونی است. این وضعیت در اصطلاح پزشکی به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک نامگذاری شده است.