وبلاگ زندگی سالم
» تنگی نفس : علل ، علائم ، تشخیص ، درمان
فرد دچار تنگی نفس می‌شود، قادر به رساندن هوای کافی دورن ریه‌ها نخواهد بود، این حالت را پزشکان دیس‌پنه (dyspnea) می‌نامند. تنگی نفس گاهی علامت هشداری برای دیگر بیماری‌ها ست که باید به سرعت درمان شوند. یک فرد بزرگسال سالم هر 1دقیقه یکبار 17 الی 20 بار دم و بازدم انجام می‌دهد. این مقدار به 30000 نفس در روز می‌رسد. انجام فعالیت‌های ورزشی و یا یک سرماخوردگی ساده ممکن است تغییراتی را در این الگوی تنفسی ایجاد می‌کند ولی در این حالت‌ها تنگی نفس طبیعی نیست.
نفس تنگی ازنظر پزشکی به عنوان دیس پنی شناخته شده است وغالباً به صورت فشار شدید در قفسهٔ سینه، ولع داشتن برای هوا، مشکل در تنفس، نفس نفس زدن یا احساس خفگی توصیف می‌شود.
ورزش بسیار شدید، دمای بالا، چاقی و ارتفاع بالاتر، همه می‌توانند باعث ایجاد این مشکل در فرد سالم شوند. خارج از این مثال‌ها، این عارضه احتمالاً نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی است.
تنگی نفس بی‌دلیل دارید، به خصوص اگر به طور ناگهانی ایجاد شده و شدید است، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر به دلیل بیماری‌های قلبی یا ریوی است. قلب و ریه‌ها در انتقال اکسیژن به بافت‌ها و دفع کربن دی اکسید نقش دارند و مشکلات مربوط به هر یک از این فرایندها تنفس را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اگر تنگی نفس شما با درد قفسهٔ سینه، ضعف، حالت تهوع، کبودی لب‌ها و ناخن‌ها و یا تغییر در هوشیاری ذهنی (که می‌توانند علائم حملهٔ قلبی یا آمبولی ریوی باشند) همراه است، به دنبال درمان سریع پزشکی باشید.
مطلب مرتبط
گیاهان دارویی برای درمان بیماری های شایععلائم تنگی نفس شما: به پزشک مراجعه کنید
ورم کف پاها و مچ پاها
مشکل در تنفس هنگام صاف خوابیدن
تب بالا، لرز و سرفه
خس خس
بدتر شدن تنگی نفسی که از قبل داشته‌اید
برای کمک به جلوگیری از بدتر شدن تنگی نفس مزمن، کارهای زیر را انجام دهید:
سیگار کشیدن را متوقف کنید. سیگار را ترک کنید یا اصلاً شروع نکنید. استعمال دخانیات عامل اصلی بیماری مزمن انسدادی ریه است. اگر مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه هستید، ترک سیگار می‌تواند پیشرفت بیماری را کند کرده و از عوارض آن پیشگیری کند.
از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها بپرهیزید. تا حد امکان از تنفس مواد حساسیت‌زا و سموم محیطی مانند گازهای شیمیایی یا دود غیرمستقیم اجتناب کنید.
از دمای بالا دور باشید. فعالیت در شرایط بسیار گرم و مرطوب یا بسیار سرد ممکن است تنگی نفس ناشی از بیماری‌های مزمن ریه را تشدید کند.
یک برنامهٔ عملی داشته باشید. اگر شرایط پزشکی‌ای دارید که باعث تنگی نفس می‌شود، در رابطه با اقداماتی که در صورت بدتر شدن علائم باید انجام داد، با پزشک خود مشورت کنید.
ارتفاع را به خاطر داشته باشید. در زمان سفر به مناطقی با ارتفاع بالاتر، برای تنظیم و اجتناب از اعمال فشار تا آن موقع، وقت را در نظر داشته باشید.
بطور منظم ورزش کنید. ورزش کردن می‌تواند به بهبود آمادگی جسمانی و توانایی تحمل فعالیت کمک کند. ورزش همراه با کاهش وزن، در صورت داشتن اضافه وزن ممکن است به کاهش مشارکت در تنگی نفس هنگام افت شرایط سلامت کمک کند. قبل از شروع برنامهٔ ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای خود را مصرف کنید. حذف داروهای بیماری‌های مزمن ریوی و قلبی می‌تواند منجر به کنترل ضعیف‌تر تنگی نفس شود.
تجهیزات خود را مرتباً بررسی کنید. اگر به اکسیژن اضافی وابسته هستید، مطمئن باشید که ذخیرهٔ شما کافی است و دستگاه به درستی کار می‌کند.
علت تنگی نفس چیست؟
عوامل منجر به تنگی نفس وعلت‌های رایج تنگی نفس کوتاه مدت
اختلالات اضطرابی
آسم
لخته خون در ریه یا آمبولی ریوی
شکستگی دنده
ورود هوا به فضای جنبی یا پنوموتوراکس
حمله قلبی
نارسایی قلبی
مشکلاتی در ضربان قلب
تعداد کم گلبول‌های قرمز خون یا کم خونی
ذات الریه و دیگر عفونت‌های تنفسی
بارداری
واکنش آلرژیک شدید یا آنافیلاکسی
از دست دادن ناگهانی خون
برخی از رایجترین دلایل تنگی نفس بلند مدت
وجود مایعات در اطراف ریه‌ها
آسم
بد هیکلی یا نداشتن فیزیک مناسب بدنی
بیماری مزمن انسدادی ریه مانند آمفیزم
مطلب مرتبط
درمان های آلرژی چقدر موثر هستند؟سارکوئیدوز ؛ مجموعه‌ای از سلول‌های ملتهب در بدن
بیماری قلبی، مانند نارسایی مادرزادی قلبی
التهاب بافت اطراف قلب
فشار خون بالا در شش‌ها یا پرفشاری ریوی
چاقی
وجود زخم یا جراحت در ریه‌ها
ماهیچه‌های قلبی سخت، ضخیم یا متورم یا کاردیومیوپاتی
سرطان ریه و سل هم می‌تواند به تنگی نفس منجر شود. در صورت داشتن این مشکل تنفسی برای تشخیص علت بروز آن حتماً به پزشک مراجعه کنید.
علل تنگی نفس در شب و هنگام خواب
تنگی نفس در حالی که فرد دراز کشیده، راست دمی یا ارتوپنه (orthopnea) نام دارد. اگر علائم تنگی نفس تا چند ساعت بعد از خواب هم باقی بمانند به آن تنگی نفس حمله ای شبانه( paroxysmal nocturnal dyspnea ) می‌گویند.
تشخیص تنگی نفس
پزشک بیمار را معاینه کرده و به دقت به صدای ریه‌های او گوش می‌دهد.برای اندازه‌گیری مقدار هوایی که فرد با هر بار دم و بازدم به ریه ها وارد کرده و از آن خارج می‌کند و سرعت دم و بازدم فرد تست عملکرد ریه یا اسپیرومتری هم انجام می‌شود. این کار به تشخیص بیماری آسم و بیماری انسداد مزمن ریه هم کمک می‌کند.
تست‌های تشخیصی
پالس اکسیمتری (Pulse oximetry): این دستگاه برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن اشباع خون کاربرد دارد. برای اندازه گیری این فاکتور در خون پزشک انگشت و یا لاله گوش بیمار را بین دستگاه کوچکی به نام پالس اکسیمتر قرار خواهد داد.
آزمایش خون
اگر فرد به کم خونی و یا عفونت مبتلا باشد با این روش می‌توان تشخیص داد. همچنین احتمال وجود لخته خون یا مایع در ریه هم توسط این روش قابل بررسی است.
عکس اشعه ایکس و یا سی‌تی اسکن از سینه
این روش برای تشخیص ذات الریه، لخته خون در ریه و یا دیگر بیماری‌های ریوی استفاده می‌شود. در سی تی اسکن چندین تصویر اشعه ایکس که از زوایای مختلف گرفته شده‌اند روی هم قرار داده شده تا تصویر کامل و دقیقی از ریه به دست بیاید.
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (Electrocardiogram (ECG))
این روش سیگنال‌های الکتریکی قلب اندازه گیری می‌شوند و با بررسی آن‌ها می‌توان فهمید که آیا فرد به تازگی دچار حمله قلبی شده است یا خیر. همچنین اطلاعات حاصل از این روش به پزشک کمک می‌کند تا سرعت ضربان قلب و ریتم قلبی بیمار را بررسی کند.
برای تنگی نفس چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تنگی نفس را نباید نادیده گرفت. به محض تغییر علائم به پزشک مراجعه کنید.
بعد از استفاده اسپری تنفسی علائم بدتر شد و یا تنگی نفس با علائم زیر همراه بود، حتماً با پزشک تماس بگیرید:
ورم پاها و زانو
سخت نفس کشیدن در حالت دراز کش
تب بالا، لرز و سرفه
صدای زنگ دار غیر طبیعی در حال نفس کشیدن
بریده بریده نفس کشیدن
درمان تنگی نفس
تمرین‌های آرام کننده و تمرین‌های تنفسی تا حدود زیادی کمک کننده است. ولی آن‌چه که در درمان تنگی نفس اهمیت دارد، در درجه اول شناسایی علت بروز آن است.
برای مثال اگر بیمار مبتلا به آسم باشد، در زمان تنگی نفس به اسپری نیاز خواهد داشت. اگر مایع درون ریه جمع شده باشد، پزشک مایع را خارج خواهد کرد. اگر علت تنگی نفس وجود عفونت و یا لخته خونی باشد، برای درمان آن شخص باید دارو مصرف کند. گاهی هم نیاز به استفاده از کپسول اکسیژن وجود دارد. در صورت مصرف دارو، حتماً باید آن ها را زیر نظر پزشک مصرف کرد.
درمان تنگی نفس در شب
در شب رخ دهد، برای درمان بیش از هر چیز علت بروز آن اهمیت خواهد داشت
آسم
انجام دقیق برنامه درمانی، دوری کردن از مواد محرک، گذاشتن سر روی بالش برای باز نگه داشتن راه هوایی
انسداد مزمن ریوی
ترک سیگار و پرهیز از در معرض مواد شیمیایی مضر بودن مهم‌تری کاری است که شخص باید انجام دهد. برنامه درمان هم شامل استفاده از اسپری‌های تنفسی، داروها و اکسیژن تراپی است.
ذات الریه
درمان ذات الریه شامل مصرف آنتی بیوتیک، داروهای ضد سرفه، مسکن‌های ضد درد، داروهای پایین آورنده‌ی تب و استراحت است.
نارسایی قلبی
برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک را به دقت دنبال کنید، این برنامه درمانی به وضعیت بیمار بستگی دارد. برای درمان این وضعیت علاوه بر مصرف داروهایی خاص، پزشک توصیه‌هایی در مورد تغییر و تنظیم سبک زندگی به بیمار خواهد کرد. از طرفی دیگر گاهی برای کارکرد بهتر و درست تر قلب باید از وسایل و تجهیزات مخصوصی استفاده کرد.
وقفه تنفسی در خواب
تغییر سبک زندگی، ترک سیگار و کاهش وزن تا حدود زیادی کمک کننده خواهد بود. گاهی برای اینکه راه هوایی و تنفسی در هنگام خواب باز بماند، بیمار باید از دستگاه‌های کمکی استفاده کند.
آلرژی‌ها
مواد آلرژی را باید از رختخواب دور کرد و مرتب ملافه‌ها و سرویس خواب را با آب گرم شستشو داد. فرش و موکت، باز گذاشتن پنجره‌ها و دریچه‌های کولر گرد و خاک زیادی را وارد خانه کرده و باعث شدت گرفتن علائم آلرژی می‌شوند. استفاده از سرویس خواب ساخته شده از مواد ضد آلرژی و یا نصب دستگاه تصفیه هوا در اتاق خواب تا حدود زیادی کمک کننده خواهد بود.
اضطراب و حمله پانیک
تمرین‌های تنفسی، دوری کردن از عوامل محرک و صحبت کردن با مشاور یا روانشناس به رهایی فرد از احساسات اضطراب آور و دور شدن از حملات پانیک کمک می‌کند.
healthline
verywellhealth
